– Ponad 12 % polskich dzieci i młodzieży doświadczyło wykorzystania seksualnego i jest to bardzo poważny problem społeczny – mówi ks. Adam Żak SJ, koordynator ds. ochrony dzieci i młodzieży przy Konferencji Episkopatu Polski. W tej sytuacji niezbędny jest Narodowy Program Ochrony Dzieci i Młodzieży, przed tego rodzaju przestępstwami. Wyjaśnia, że to, co robi Kościół w tej dziedzinie, może być dobrym przykładem dla innych środowisk i Przeciszewski (KAI): Jaka jest skala przestępstw pedofilskich w Polsce? Na ile jest to problem dotyczący całego społeczeństwa?Ks. Adam Żak SJ: Jest to bardzo poważny problem społeczny w Polsce. W ostatnich latach wzrasta liczba niektórych rodzajów przestępstw seksualnych przeciw małoletnim. Zdają się to potwierdzać pewne dane. Np. w 2007 r. w Polsce wzrosła drastycznie liczba wykrytych i zgłoszonych przestępstw wykorzystania seksualnego małoletnich. W całym społeczeństwie był to w przeciągu 2 lat wzrost 4-krotny – z 2 do ponad 8 tysięcy. Ten wzrost przestępstw wykrytych i zgłoszonych mógł po części wynikać z większej wrażliwości społecznej, ale również ze wzrostu liczby samych przestępstw na przestrzeni kilkunastu lat. Opublikowany przed paru miesiącami „Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Dzieci się liczą 2017” w rozdziale „Wykorzystywanie seksualne dzieci” podaje, że 12,4% dzieci i młodzieży w wieku 11-17 lat doświadczyło przynajmniej jednej z form wykorzystania seksualnego. Te i inne dostępne dane mówią, że mamy do czynienia z problemem co – w oparciu o doświadczenia Księdza – można powiedzieć o skali przestępstw pedofilskich, jeśli chodzi o osoby duchowne?– Na to pytanie nie mam odpowiedzi, ale jest to, w świetle danych, zaledwie odprysk znacznie szerszego problemu społecznego. W krajach gdzie ujawnienia przestępstw wśród duchownych miały miejsce w różnym czasie, np. w USA i w Niemczech okazuje się, że ich skala jest podobna. Australijskie dane mniej więcej z tego samego okresu zdają się być znacznie wyższe. Na Zachodzie znaczący wzrost przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich wśród duchownych przypadł na lata silnych procesów przemian kulturowych i obyczajowych (w tym również w sferze seksualnej), objawiających się, m. in. dezintegracją tradycyjnych wartości i więzi społecznych i rodzinnych – czyli na koniec lat 60. i na lata uwagę, że Polska znajdowała się wówczas za żelazną kurtyną, a głębokie procesy transformacyjne ruszyły na dobre dopiero po upadku także: „Zero tolerancji” – Kościół katolicki wobec pedofiliiWyjaśnijmy jak w takim przypadku powinny działać struktury kościelne: krok po kroku, zgodnie z „Wytycznymi Konferencji Episkopatu Polski dotyczącymi wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko 6. przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią, poniżej 18. roku życia”, zatwierdzonymi w 2015 r. przez Stolicę Apostolską i znowelizowanymi w czerwcu 2017 r.– Zgodnie z hasłem „zero tolerancji”. Kiedy zgłoszone przestępstwo wykorzystania seksualnego osoby małoletniej zostaje uznane za prawdopodobne, to wówczas biskup (jeśli chodzi o księdza diecezjalnego) bądź przełożony zakonny (jeśli chodzi o zakonnika) powinien natychmiast poinformować Stolicę Apostolską, a konkretnie Kongregację Nauki Wiary – aby sprawie nadano bieg. Pierwszym etapem postępowania kanonicznego po zgłoszeniu jest dochodzenie wstępne, prowadzone na szczeblu diecezji bądź zakonu. Celem dochodzenia wstępnego jest właśnie ustalenie czy dane przestępstwo jest lub nie jest prawdopodobne. Od ustalenia prawdopodobieństwa dalsze postępowanie toczy się pod kontrolą Stolicy Apostolskiej. Dlatego pod kontrolą, aby zapewnić skuteczność dalszego także: Wytyczne Kościoła w Polsce wobec pedofiliiTrzeba uwierzyć diagnozie Benedykta XVI, że największym wrogiem Kościoła nie są zewnętrzni krytycy, lecz grzech w Kościele, którego skutkiem jest takie przyćmienie blasku Ewangelii, jakiego nie znały czasy prześladowań. Dlatego ten problem musi być rozwiązywany w sposób radykalny, zgodnie z hasłem: „Zero tolerancji dla pedofilii w Kościele”.A kiedy struktury kościelne powinny zawiadamiać o zgłoszonych do nich przypadkach pedofilii państwowy wymiar sprawiedliwości? Jak ta sprawa przedstawia się obecnie z punktu widzenia prawa i jak to powinno być realizowane w Kościele?– 13 lipca br. weszła w życie nowelizacja Kodeksu karnego, która wprowadziła obowiązek niezwłocznego zawiadomienia organów ścigania przez osoby, które mają wiedzę o przestępstwach wykorzystania seksualnego małoletnich. Nowe prawo, obowiązujące wszystkich obywateli, postawiło w nowej sytuacji nie tylko przełożonych kościelnych w odniesieniu do duchownych oskarżanych o popełnienie takiego przestępstwa, lecz także każdego duszpasterza, który w ramach pełnienia posługi uzyskałby wiadomość o takich czynach, niezależnie od tego, kto byłby ich także: Bp Piotr Libera dla KAI: pedofilia to zło, które musi być wykorzenione do końcaW przypadku, gdy podejrzanym jest duchowny, a wstępne ustalenia potwierdzą wiarygodnie prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego, wtedy przełożony ma obowiązek upewnić się, czy zgłoszenie już zostało dokonane, lub sprawić, że zostanie dokonane. Ta sprawa została szczegółowo uregulowana przez wspomnianą już nowelizację wytycznych. Delegaci przełożonych kościelnych zostali odpowiednio przeszkoleni w tych sprawach i wiem, że znowelizowane wytyczne jakie kary przewiduje Kościół wobec kapłanów dopuszczających się takich przestępstw?– Najpoważniejszą karą jest wydalenie ze stanu duchownego. Z danych jakie Stolica Apostolska opublikowała parę lat temu za lata 2004 – 2014, wynika, że Kongregacja Nauki Wiary otrzymała w tym czasie 3 tys. 420 zgłoszeń z całego świata, z czego wydaleniem ze stanu kapłańskiego, czyli najcięższą karą ukarano 848 duchownych, a 2 tys. 572 kapłanów obłożono innymi karami kościelnymi. Mogła to być kara zawieszenia w posłudze kapłańskiej na pewną liczbę lat, ograniczenia posługi, zakazu kontaktów z dziećmi i młodzieżą, itp. Kościół nie posiada środków przymusu, a kary kościelne zmierzają do „uzdrowienia” sprawcy, do tego aby się nawrócił. Muszą one być też proporcjonalne do ciężkości Kościół powinien traktować ofiary bądź ich rodziny, które się zgłaszają, od kiedy powinna być im udzielana pomoc i jaka?– Od momentu uzyskania informacji o prawdopodobnym przypadku wykorzystania seksualnego osoby małoletniej przełożony kościelny zobowiązany jest do udzielenia ofierze pomocy duchowej, psychologicznej i w razie potrzeby również prawnej. Pomoc i opieka należy się ofierze i jej rodzinie oraz wspólnocie kościelnej, w której miało miejsce przestępstwo. Pomoc ta rozpoczyna się od przyjęcia można powiedzieć, że Wytyczne polskiego Episkopatu zostały już wdrożone?– Dość powszechna jest w Kościele w Polsce pozytywna reakcja odnośnie do stosowania norm Stolicy Apostolskiej i wytycznych Episkopatu Polski. Świadczy o tym chociażby liczba zgłoszeń do Kongregacji Nauki Wiary, która w przypadku Polski rośnie. Ale wcale nie musi to być skutek wzrostu liczby tych przestępstw wśród duchownych, ale może np. wynikać z faktu, że Wytyczne uchwalone przez Konferencję Episkopatu i inne działania Kościoła zostały przyjęte przez poszkodowanych jako zachęta do zgłaszania się do przełożonych jeśli przełożeni otrzymują wiadomość o przestępstwie, to rozpoczynają przewidziane procedury. Nie oznacza to od razu, że wszyscy w Kościele, duchowni i świeccy, są przekonani o potrzebie głębokich zmian w postawach i dostrzegają zamysł Opatrzności, która oczyszcza swój Kościół. Jest to pewien proces, który ma swoją dynamikę, ale zmierza w tym właśnie są główne przyczyny pedofilii wśród duchownych?– Takie same, co w innych grupach społecznych. Wykorzystanie seksualne małoletnich pojawia się często na końcu łańcucha uzależnień jakiemu ulega dany człowiek, w tym i kapłan, z powodu własnej niedojrzałości: korzystania z używek, oddalania się od życia wspólnego, nie radzenia sobie ze stresem, itd. Niedojrzałość, a nie dewiacyjne zaburzenia preferencji seksualnej, to najczęstsza przyczyna prowadząca do poszukiwania tego rodzaju „rekompensaty”.Wśród przyczyn czynów pedofilskich, znaczące miejsce zajmuje zatrzymanie rozwoju seksualnego sprawców na jakimś etapie dojrzewania. Co oznacza, że ich faktyczna tożsamość seksualna nigdy się nie wykształciła. Psychicznie, pod względem seksualnym i emocjonalnym pozostają oni nastolatkami niezdolnymi do dojrzałych relacji z rówieśnikami. W związku z tym nie szukają partnerki czy partnera dorosłego, tylko właśnie wśród nastolatków. Największym indywidualnym czynnikiem ryzyka jest po prostu niedojrzałość psychoseksualna. Stąd ogromne znaczenie formacji ludzkiej w nowicjatach zakonnych i w czym innym są tzw. sprawcy preferencyjni, czyli tacy, którzy mają trwale zaburzoną preferencję seksualną. Jest ich stosunkowo niewielu. Przy czym przypada na nich największa ilość ofiar. W USA gdzie rzecz przebadano dokładnie, wszystkich sprawców czynów pedofilskich było 4 tys. 392 w ciągu 52 lat wśród ok. 110 tys. księży zakonnych i diecezjalnych. Natomiast sprawców preferencyjnych czyli księży z trwałym zaburzeniem preferencji seksualnej o nazwie pedofilia, było zaledwie 137. A więc sprawcy preferencyjni to ok. 4 % wszystkich sprawców tego typu czy istnieje związek miedzy homoseksualizmem a pedofilią?– Może to być wyłącznie hipoteza badawcza, która nie została udowodniona. Faktem natomiast jest, że jeśli chodzi o sprawców wśród duchownych, to proporcje wykorzystywania chłopców i dziewczynek są odwrotne niż w świecie. Wśród świeckich najczęściej wykorzystywane są dziewczynki, natomiast przez duchownych chłopcy – 80 %. Przyczyny tego zjawiska w Kościele są bardzo różne. Między innymi fakt, że dla księży na ogół chłopcy są bardziej dostępni. Sporą rolę zdaje się odgrywać również i w tym przypadku niedojrzałość psychoseksualna objawiająca się, m. in. brakiem jasnej tożsamości seksualnej. W każdym razie sprawa wymaga badań w wielu czym polega rola Księdza jako koordynatora ds. ochrony dzieci i młodzieży ze strony Konferencji Episkopatu Polski?– Odpowiedź musiałaby być bardzo długa. Powiem krótko. W pierwszym etapie trzeba było stworzyć system odpowiedzi na zgłoszenia tego typu przestępstw w Kościele. Wymagało to przygotowania i przeprowadzenia pogłębionych szkoleń dla delegatów przełożonych kościelnych, tak by byli zdolni realizować w diecezjach i zakonach procedury przewidziane przez Wytyczne Konferencji Episkopatu. Mając świadomość, że pomoc dla osób poszkodowanych zaczyna się od zgłoszenia krzywdy, niemal równolegle zostały przygotowane i przeprowadzone szkolenia dla duszpasterzy wyznaczonych przez przełożonych do pomocy ofiarom, ich rodzinom oraz wspólnotom, w których dokonało się przestępstwo. Dla prowadzenia tej działalności szkoleniowej w 2014 r. w Akademii Ignatianum w Krakowie powstało Centrum Ochrony każdej diecezji i w każdym większym zgromadzeniu zakonnym został wyznaczony delegat ds. ochrony dzieci i młodzieży. Tworzą oni ogólnopolską sieć. W całej Polsce biskupi oraz wyżsi przełożeni zakonów męskich mianowali w sumie 80 delegatów oraz 69 duszpasterzy. Delegaci są we wszystkich polskich diecezjach, a niektóre wyznaczyły więcej niż jednego delegatów sprawdza się bardzo dobrze. Między innymi przy ich pomocy przed Światowymi Dniami Młodzieży w r. 2016 zostało przeszkolonych w całej Polsce ok. 1500 wolontariuszy. Wiem, że w kilku diecezjach i zakonach delegaci organizują szkolenia we własnym jest skala szkoleń prowadzonych przez Centrum Ochrony Dziecka?– Równocześnie ze szkoleniami delegatów i duszpasterzy wyznaczonych przez przełożonych rozpoczęliśmy systematyczne szkolenia dla księży diecezjalnych i zakonnych pracujących w duszpasterstwie. W niektórych diecezjach uczestniczyło po kilkuset księży. Wciąż jesteśmy zapraszani przez biskupów i przełożonych zakonnych. W wielu miejscach przyjmuje się taki model, że szkolenie w zakresie ochrony dzieci i młodzieży staje się stałym elementem formacji po święceniach. Również wiele seminariów diecezjalnych i zakonnych realizuje programy szkoleń dla co ogranicza zasięg szkoleń jest wciąż brak odpowiednich specjalistów w tej materii. Dlatego Centrum Ochrony Dziecka zainicjowało w Akademii Ignatianum studia podyplomowe w zakresie profilaktyki wykorzystania seksualnego małoletnich. Równocześnie ze szkoleniami zainicjowaliśmy pracę nad przygotowaniem programów prewencji. To jest drugi filar zaangażowania COD, który świadomość, że cała ta działalność to zaledwie początek. Brakuje wielu narzędzi. Poza tym Kościół w tej materii nie działa w próżni, tylko w konkretnym społeczeństwie zorganizowanym w państwo. Coraz wyraźniej widzę, że dla zbudowania nowoczesnego systemu prewencji nie wystarczy prawo karne. Problemem wymagającym przezwyciężania jest jeszcze sporo ignorancji związanej z wiedzą o sprawcach, o czynnikach ryzyka tkwiących w nas samych, w naszych instytucjach, w kulturze klerykalnej, w tendencji do bagatelizowania skutków wykorzystania u – idąc wzorem Kościoła – nie przydałby się np. Narodowy Program Ochrony Dzieci i Młodzieży w Polsce?– Polska jest sygnatariuszem nie tylko Konwencji Praw Dziecka przyjętej ponad 25 lat temu przez ONZ, lecz także Konwencji Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych przyjętej w r. 2007 w Lanzarote. Podpisując i ratyfikując tę konwencję Polska zobowiązała się do budowy systemu prewencji. Rzecznik Praw Dziecka postuluje opracowanie Narodowej Strategii na Rzecz Walki z Przemocą Wobec Dzieci. Argumentów za takim rozwiązaniem jest wiele. Wspomniany już w tym wywiadzie raport „Dzieci się liczą 2017” dostarcza wielu radykalnej postawie Kościoła świadczy, fakt, że niezależnie od rygorystycznego traktowania duchownych, którzy ulegli tego rodzaju przestępstwom, w czerwcu 2016 r. papież Franciszek wydał dokument nakazujący karanie biskupów i przełożonych zakonnych w sytuacjach, kiedy udowodni się im ukrywanie sprawców pedofilii.– Ogłosił to w liście apostolskim motu proprio „Come una madre amorevole” [Jak miłująca matka] z 4 czerwca 2016 r. Definiuje w nim odpowiedzialność biskupów, eparchów katolickich Kościołów wschodnich i innych duchownych, sprawujących władzę w Kościele lokalnym, za niepodejmowanie działań w razie zaistnienia przypadków wykorzystania seksualnego małoletnich przez duchownych. Motu proprio oprócz procedur określa także kary dla biskupów i przełożonych, aż do usunięcia z urzędu Franciszek zdecydował się na tak radykalne rozwiązanie?– Są dwie przyczyny kryzysu związanego z przestępstwami wykorzystania seksualnego małoletnich wśród duchownych. Pierwszą są same przestępstwa popełnione przez duchownych, a drugą zaniedbania przełożonych, czyli brak odpowiedniej reakcji. Taką diagnozę po raz pierwszy postawił publicznie Jan Paweł II w kwietniu 2002 r., a następnie wielokrotnie powtarzał Benedykt papieże dawali odpowiedź na ten pierwszy problem, czyli stanowili normy, jak postępować wobec wykrycia lub zgłoszenia przestępstwa, a także w jaki sposób pomagać ofiarom. Natomiast Franciszek uzupełnił to o zasady dotyczące postępowania Kościoła w przypadku braku należytej staranności ze strony przełożonych w stosowaniu prawa w przypadkach tych przestępstw. Za brak staranności grozi przełożonemu kościelnemu usunięcie z Marcin PrzeciszewskiDrogi Czytelniku,cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie! Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz prosimy Cię o wsparcie portalu za pośrednictwem serwisu Patronite. Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.

Nie można kultywować przebrzmiałych formuł, bo się wyginie jak dinozaury - mówi O. Paweł Kozacki. Joanna Podgórska: – „Zakony żeńskie pustoszeją” – pisze ojciec w jednym z ostatnich numerów miesięcznika „W drodze”. Spadek powołań do żeńskich wspólnot jest większy niż do męskich czy do seminariów duchownych. Coraz więcej zakonnic po ślubach wieczystych odchodzi. Jest aż tak źle?O. Paweł Kozacki: – Nie umiem podać dokładnych liczb, trzeba by zajrzeć do kościelnych statystyk. Mówiłem to w oparciu o obserwacje swoje i moich braci. Jesteśmy co prawda wyjątkowymi obserwatorami, bo spowiadamy siostry i rozmawiamy z nimi na zasadzie kierownictwa duchowego. To pozwala spojrzeć na życie wspólnot żeńskich od środka. Z drugiej strony, możemy być nie do końca obiektywni, bo trafiają do nas siostry, które się nie odnajdują, szukają wsparcia, pomocy. Są klasztory, gdzie od pewnego czasu nie było ani jednego powołania, i takie, gdzie bardzo wiele sióstr zrywa śluby wieczyste. Patrzymy na to z obawą. Znane i głośne były przypadki porzucenia zakonów przez mężczyzn. Udzielali wywiadów, pisali książki, tłumaczyli swoją decyzję. Nie słyszałam, by kiedykolwiek była zakonnica wypowiedziała się pod własnym nazwiskiem. Dlaczego one milczą?Odejście z zakonu może być sprawą osobistą i jednocześnie bolesną. Są osoby, które traktują takie odejście jako klęskę, bo jeśli ktoś złożył śluby wieczyste i je łamie, jest to forma zdrady. Można odejście pięknie uzasadniać, zwalając całą winę na opresywną instytucję Kościoła, ale można też mieć poczucie, że się zawiniło. Książki i wywiady bywają formą samousprawiedliwienia i szukania wzniosłych idei dla uzasadnienia swojego wyboru. Jeśli jednak ktoś ma poczucie, że zdradził, nic dziwnego, że się z tym nie obnosi, nie chwali się i wcale nie chce o tym mówić w mediach. Zresztą większość mężczyzn też odchodzi po cichu. Ksiądz opuszcza jedną placówkę, nie dociera do drugiej. Znika gdzieś po drodze. Podobno w przypadku zakonnic przyczyną odejścia rzadko bywa miłość do ma statystyk, które mówią, kto z jakiej przyczyny odchodzi, ale z mojego doświadczenia wynika, że i tak się zdarza. Osobiście znam siostry, które odeszły, bo związały się z mężczyzną. Choć w życiu zakonnym obu płci zakochanie bywa raczej konsekwencją niż przyczyną. Ktoś słabnie w wierze, nie odnajduje się we wspólnocie, czuje się samotny, zadania go przerastają i spotyka pokrewną duszę, która przytuli i pocieszy. W punkcie wyjścia jest pogubienie się w życiu zakonnym, a w konsekwencji związek z drugą osobą. Pewnie rzadko się zdarza, by szczęśliwa zakonnica nagle się zakochała i odeszła. Czytałam, że dla księży, w ich ocenie, najtrudniejsze jest dotrzymanie ślubów czystości, a dla zakonnic ślubów posłuszeństwa. Bo często wymaga się od nich posłuszeństwa bywa, choć częściej nie jest to ślepe posłuszeństwo podwładnych, ale nadużywanie władzy przez przełożone. Nie jest tak, że każą siostrze Petroneli sadzić drzewka do góry korzeniami, ale zdarzają się sytuacje, gdy jakaś przebojowa zakonnica robi coś sensownego, angażuje się, rozwija akcje, staje się znana w środowisku, a przełożona odsyła ją do pralni, żeby nauczyła się życia cichego i pokornego. Takich sytuacji znam sporo. Różne są motywacje przełożonych, bo bywa, że komuś woda sodowa rzeczywiście uderza do głowy i lepiej zdjąć go z eksponowanego stanowiska, ale czasem jest to zwykła zawiść i niezrozumienie. To, co jest nagminne w żeńskich wspólnotach, to używanie wielkich słów do uzasadnienia spraw prozaicznych. Na przykład przełożona podjęła nie najmądrzejszą decyzję założenia nowego klasztoru. Posłała tam trzy siostry, które znalazły się w trudnej sytuacji, jeśli chodzi o utrzymanie czy relację z parafią. Widać, że w punkcie wyjścia był to błąd, ale nikt nie powie: „To była błędna decyzja, spróbujcie ją jakoś udźwignąć”, tylko: „Taka była wola Boża, a skoro ją odrzucacie, to nie jesteście posłuszne Panu Jezusowi”. Znam historię byłej siostry, oczywiście NN, która pracowała z dziećmi upośledzonymi i fantastycznie się w tej pracy sprawdzała. Przeprowadzała adopcje, także zagraniczne. Dzieci ją uwielbiały. I nagle ją od tej pracy odsunięto. Gdy spytała dlaczego, usłyszała: bo tak. Można stracić poczucie że można. Czasem to: „bo tak”, wynika z nieumiejętności rozmowy. Rozumiem sytuację przełożonych, które mają pod sobą ileś placówek i wiele potrzeb. Czasem muszą trochę poprzestawiać ludzi, żeby sprostać wszystkim wyzwaniom. I zamiast wytłumaczyć, powiedzieć: „wiem, że ci ciężko, ale nie mam innego wyjścia”, mówią: „bo tak” albo powołują się na wolę Bożą. Tylko że człowiek wtedy czuje się jak pionek, który można dowolnie przesuwać. Ale też nie zawsze z jednej strony są głupie przełożone, a z drugiej biedne siostry. Bywa, że zakonnica uwije sobie ciepłe gniazdko, niewiele robi i ma wielkie pretensje, gdy zostanie przeniesiona. Czy jeśli chodzi o relację: przełożony – podwładni, klasztory żeńskie różnią się od męskich?Myślę, że kobiety potrafią sobie znacznie bardziej uprzykrzyć życie niż mężczyźni. Dlaczego?Nie wiem, ale widzę, jak to się dzieje. Utrudniają sobie życie mało ważnymi sprawami, czepiają się szczegółów, nie potrafią powiedzieć pewnych rzeczy wprost, odwlekają decyzje, a za brakiem zaufania idzie kontrola każdego kroku podwładnej. Niektóre przełożone zachowują się tak, jakby były obdarzone charyzmatem nieomylności, zawsze wiedzą, co jest wolą Bożą. Może to konflikt pokoleniowy? Młode kobiety są coraz bardziej ambitne, lepiej wykształcone i zderzają się ze starszymi siostrami wychowanymi w dawnym duchu. Z opowieści innej byłej zakonnicy wynika, że młode kobiety idą do klasztoru w poszukiwaniu duchowości, a stykają się z religijnością infantylną, pełną rutyny, sloganów i przerostu formy nad też bywa. Jedna wizja Kościoła zderza się z drugą. Dramat tych wspólnot polega na tym, że przychodzą sensowne dziewczyny do zakonu, a starsze siostry są bardziej nimi przestraszone niż zachwycone szansą rozwoju. Gdy jeszcze starsze boją się nowości i na przykład na Internet i komputer patrzą podejrzliwie, to muszą rodzić się konflikty. Ale potrafiłbym wskazać przypadki, gdy dziewczyny sporo młodsze ode mnie urządziły sobie wzajemnie piekło. To znów nie jest biało-czarny podział na starsze, które nie rozumieją młodszych, więc je gnębią. To są hermetyczne światy, ale coś czasem przenika na zewnątrz. Podobno przyjaźń między siostrami nie jest dobrze widziana?Tak, ale też nie do końca. Kiedy wstępowałem do zakonu prawie 30 lat temu, zbyt bliskie relacje nazywano kolesiostwem, próbowano je sztucznie regulować, by naturalne więzy międzyludzkie nie górowały nad duchowymi. Tak się nadal może zdarzać w żeńskich wspólnotach, ale na pewno nie we wszystkich. Znam takie, w których do przyjaźni między siostrami jest bardzo sensowne podejście. Wydaje mi się jednak, że w żeńskich klasztorach trudniej o przyjaźń niż w męskich. W rozmowach z siostrami podkreślam zawsze konieczność tworzenia więzi, które pomogą przeżywać trudności. Spotkałam się z opinią, że głównym problemem zakonnic w Polsce jest to, że księża traktują je jako tanią siłę roboczą, usługową część Kościoła: zakrystię sprzątnąć, kurze na ołtarzu powycierać, ugotować, poprać i jest problem. Mógłbym opisywać litry łez wylewanych przez siostry z tego powodu, jak zostały potraktowane przez księży. W dyskusji na ten temat, którą jakiś czas temu zamieścił miesięcznik „Więź”, padło nawet sformułowanie: praktyka uświęconego wiem dlaczego uświęconego. Po prostu – chamstwa. Inna wypowiedź zakonnicy w tej dyskusji mówi o poczuciu całkowitej dominacji. Księżą traktują je jako „coś” rodzaju nijakiego, jak te opowieści. W latach 90. robiliśmy numer „W drodze” na temat zakonnic. Jeden z wywiadów nosił tytuł: „Bóg nie chce, byśmy były wycieraczkami”. Siostry nie powinny pozwolić, by nimi pomiatano. Na szczęście coraz częściej nie pozwalają: studiują, prowadzą rekolekcje, wyjeżdżają na placówki misyjne. Co ciekawe, te z misji często nie chcą wracać do Polski, bo tu czują się infantylizowane, pozbawione odpowiedzialności. Niestety, są nadal księża widzący zakonnice jako pokorne myszki, mrówki robotnice, które skrzętnie zrobią swoje i nie mają zdania na żaden temat. A w żeńskich wspólnotach ten model duchowości też był przez lata lansowany. To się wzajemnie napędzało. Klasyczny model ale wzmocniony jeszcze podziałem klasowym. Kiedyś obowiązywała w klasztorach praktyka dwóch chórów. Były panny posażne, które obejmowały pierwszy chór, zajmowały się rzeczami duchowymi czy, powiedzmy, wyszywaniem serwetek. I były siostry z biednych domów, które szły do chóru drugiego, a ich zadaniem było np. oporządzać krowy. Echa tego da się dziś jeszcze odnaleźć. A może stosunek do zakonnic wynika z tego, że spora część kleru w ogóle traktuje kobiety protekcjonalnie: niewiasta obdarzona geniuszem macierzyńskim ma się realizować w rodzinie. Skoro odrzuca rodzinę i macierzyństwo, no to niech się zajmie w tym jest. Większość Polaków ma korzenie na wsi, a na wsiach model patriarchalny był silniejszy niż w miastach. Ale to nie jest jedyna przyczyna. Pomijając fakt, że są księża, którzy protekcjonalnie traktują również mężczyzn, to widziałem siostry, które same wpędzały się w kierat pracy. Nie ma nic złego w tym, że wspólnota powstaje w celu posługi innym: najuboższym, chorym, dzieciom, czy po to, by pomagać w parafii. To może być droga do świętości, ale musi być wybrana świadomie i nie może polegać na samej robocie. Znam wielu wspaniałych księży i sensownych sióstr, którzy odeszli od kapłaństwa czy z zakonu, bo mieli tyle obowiązków, że się zarobili. Zabrakło im czasu na modlitwę, na odpoczynek. Na Zachodzie polskie zakony żeńskie postrzegane są jako trochę betonowe, przywiązane do anachronicznych reguł, mające absolutnie bezkrytyczny stosunek do Kościoła i papieża. W porównaniu choćby z amerykańskimi, które odrzucają zewnętrzne formy, takie jak habit, i potrafią podjąć spór z potem znikają, bo nie mają powołań. W Stanach Zjednoczonych najwięcej powołań ma ta gałąź dominikanek, która nosi habity i dba o zachowywanie reguły. Po wspólnotach, które w latach 60. i 70. poszły w kontestację hierarchii i bunt przeciw papieżowi, dziś zostały domy staruszek na wymarciu. Czekają teraz na wsparcie betonowych sióstr z Polski. Cała sztuka polega na tym, by ewangelicznie ze skarbca wybierać rzeczy stare i nowe. Nie można kultywować przebrzmiałych formuł, bo się wyginie jak dinozaury, ale też nie jest rozwiązaniem bezkrytyczny kult współczesności i przejmowanie wszystkiego, co ze sobą ona niesie. A może idea zakonu nie pasuje już do współczesnej wyemancypowanej kobiety?Życie zakonne zasadniczo nie pasuje do tego świata. Początki zakonów wzięły się z tego, że po 314 r., gdy chrześcijaństwo stawało się coraz bardziej oficjalną religią, coraz bardziej związaną z cesarstwem, część gorliwych chrześcijan poczuła, że alians ołtarza z tronem nie wychodzi im na dobre, że ich wiara stygnie. Poszli więc na pustynię, by żyć z Jezusem. Z kobietami to jest jeszcze inna historia. Popularność zakonów żeńskich na przełomie XIX i XX w. wynikała z tego, że była to niemal jedyna droga, na której kobieta mogła się realizować poza rodziną; choćby poświęcić się opiece nad chorymi czy sierotami. Dziś można to robić w świeckim Jeszcze w czasach komuny nasza szara, beznadziejna rzeczywistość nie oferowała młodym ludziom – ani kobietom, ani mężczyznom – zbyt wielu atrakcyjnych możliwości rozwoju. Wtedy powołanie do zakonu dawało poczucie, że można żyć pożytecznie i sensownie. Dziś cały świat stoi przed młodymi otworem. Konkurencja jest ogromna. To może być powód spadku powołań, nie tylko do żeńskich klasztorów. Ale nigdy bym nie powiedział, że życie zakonne nie pasuje dziś do kobiety. Trzeba pamiętać, że fundament życia zakonnego nie polega na tym, co się robi, ale na tym, kim się jest, na tożsamości, którą człowiek zyskuje poprzez powołanie darowane przez Jezusa. Również życie wspólnotowe ma swoją wartość. Razem da się zrobić więcej. Trzeba – ze świadomością, że świat się zmienia – przemyśleć formy zaangażowania i obecności zakonnic. Bo do zakonów nadal zgłaszają się fantastyczne kobiety. Coraz lepiej wykształcone, aktywne, znające swoją wartość. Szkoda ich na sprzątanie kościoła. Skoro mogą katechizować, prowadzić rekolekcje, misje, warto im to umożliwić. Będzie to z pożytkiem dla nich i dla Kościoła. Zakonnicy mają jednak większą przestrzeń wolności. Mogą chodzić „po cywilnemu”, gdy chcą, pójść na basen czy nawet na piwo. Zakonnice specyfika polska. Czeska dominikanka, której lekarz zalecił pływanie, idzie w habicie na basen, wchodzi do szatni i wychodzi w stroju kąpielowym. Wyobraźmy sobie, jaka by była na to reakcja w katolickiej Polsce. Sensacja i zgorszenie! Czesi przyjmują to z pełnym spokojem. U nas niewiele zgromadzeń pozwala siostrom na zdjęcie habitu. Czasem dochodzi do absurdu. Siostry przebierają się w krzakach, bo według reguły mogą chodzić po górach w stroju cywilnym, ale z klasztoru muszą wyjść w habicie. Kiedy one przełamią milczenie? Rozmowę o sprawach kobiet w zakonach chciałam przeprowadzić z kobietą, ale znalezienie zakonnicy, która jest gotowa otwarcie mówić, graniczy z lat temu rozesłałem do znajomych sióstr ankietę dla miesięcznika „W drodze”. Prosiłem o anonimowe odpowiedzi. Otrzymałem wiele zapewnień, że ją wypełnią, i ani jednej wypełnionej ankiety. W chrześcijańskich periodykach czasem zabierają głos, ale nieufność wobec świeckich mediów jest jedna ze wspólnot przyjęła dziennikarkę. Potem siostry były bardzo rozgoryczone tym, co napisała i jak je potraktowała. Bo łatwo opisać zakonnice jako dziwolągi. Ale im bardziej ten świat jest zamknięty, tym bardziej dziwaczne rzeczy sobie ludzie im dziwniej je opisują, tym bardziej one się zamykają. To jest błędne koło. Ale obawa przed świeckimi mediami to tylko jedna z przyczyn. Kiedyś zakonnica udzieliła mi wywiadu za zgodą swojej przełożonej generalnej, natomiast przełożona bezpośrednia urządziła jej potworną awanturę, że o niczym nie wiedziała. Od sióstr słyszę, że pojawia się w takich sytuacjach element zawiści. Jak któraś coś powie lub wydrukuje pod nazwiskiem, to wcześniej czy później usłyszy, że robi z siebie gwiazdę, że się promuje, że się wymądrza. Dlatego wolą nie zabierać głosu. Tu widzę raczej kobiecą zawiść, a nie patriarchat. Układy, które są w klasztorach żeńskich, zamykają im usta. Patriarchalna zasada, kobieta niech milczy w kościele, też tu chyba działa. Zachodnie zakonnice otwarcie stawiały kwestię kapłaństwa kobiet. U nas trudno to sobie ale nie można traktować pragnienia kapłaństwa kobiet jako kwestii najważniejszej. Znam siostry, które mówią, że są spełnione w swoim zakonie i kapłaństwo nie jest im do szczęścia potrzebne. Myślę, że są w tym szczere. Ojciec Paweł Kozacki dominikanin, od marca 2010 r. przeor Konwentu Świętej Trójcy w Krakowie. Publicysta, były redaktor naczelny dominikańskiego miesięcznika „W drodze”, autor zbioru medytacji biblijnych „Szczęśliwe wariactwo”, współautor książki „Spowiedź bez końca. O grzechu, pokucie i nowym życiu”.

Kazimierz Turkiewiecz Krakowscy karmelici, o czym wie mało kto, posiadają imponujący zbiór starych ksiąg. Przeczytajcie o historii zakonnej biblioteki i wybierzcie się, żeby ją zwiedzić. Będzie to możliwe w przyszłym tygodniu. Przechodzimy nieraz obok, nie zdając sobie sprawy, jak bogate i cenne księgozbiory znajdują się w mijanych przez nas krakowskich klasztorach. Szersza publika wie o tym nie za wiele. Chyba że przydarzy się coś podobnego jak głośna swego czasu sprawa z dwukrotną kradzieżą cennych ksiąg z kamedulskich zbiorów w krakowskim klasztorze na Bielanach. Jedna z tych kradzieży była zresztą autorstwa kamedulskiego złodziejaszka . Ale rzecz jasna nie o taki rozgłos chyba tu idzie. Bogate księgozbiory znajdują się za furtami różnych krakowskich klasztorów: dominikanów, misjonarzy, jezuitów, bonifratrów, tynieckich benedyktynów, mogilskich cystersów. By wspomnieć niektóre tylko z nich. Czytaj więcej o historii biblioteki zakonnej. Pozostało jeszcze 88% chcesz przeczytać ten artykuł, wykup dostęp. Zaloguj się Zaloguj się, by czytać artykuł w całości Czytaj ten i wszystkie artykuły w ramach prenumeraty już od 12,30 zł co 5 dni.

Przełożony klasztoru, np. franciszkanów: Inne opisy: opowiedzieć komuś, co się naprawdę czuje, myśli na jakiś ważny temat postępować przeciwnie, niż

wśród niektórych zakonników, głównie Ślązaków, przebywających ponadto przedtem długi czas poza granicami Polski. Stąd głoszone przez nich kazania nie były zbyt dobrze rozumiane przez wiernych. Największy jednak sprzeciw budziła osoba jednego z zakonników Bernarda Berka, Holendra z pochodzenia, a to ze względu na nieznajomość języka polskiego. W ocenie proboszcza kazimierskiego oraz księży kondekanalych, zwłaszcza posługa tego księdza w konfesjonale, a spowiadał bardzo dużo, przynosiła raczej szkodę niż pożytek, bo nie był zdolny zrozumieć penitenta, a tym bardziej dać należyte pouczenie. Na len list Kuria Diecezjalna we Włocławku zareagowała natychmiast. Polecono zakonnikom, aby ostatnia msza św. w niedziele kończyła się u nich najpóźniej o godzinie 10 celem uniknięcia kolizji z sumą odprawianą przez proboszcza w kościele parafialnym, a księdzu Berkowi odebrano prawo słuchania spowiedzi. Jednakże po interwencji rektora konwentu kazimierskiego Piotra Zawady 6 maja 1927r., który prosił o cofnięcie zakazu spowiadania księdzu Berkowi, zresztą wysłanego do Włocławka, aby tam można było sprawdzić stan znajomości przezeń języka polskiego, przywrócono mu najpierw władzę spowiadania kapłanów i wychowanków zakładu Księży Misjonarzy. 29 października 1927r. pozwolono mu spowiadać wszystkich, przypominając mu jednak i zobowiązując, aby z władzy tej korzystał z wszelką roztropnością. Wydaje się, że później stosunki wzajemnie ułożyły się dosyć dobrze skoro zakonnicy zastępowali często proboszcza w jego obowiązkach, gdy był zmuszony wyjeżdżać poza parafię oraz pomagali w duszpasterstwie godząc się na podjęcie nauki religii w niektórych szkołach na terenie parafii. Mimo to po wielu już lalach pracy proboszczowskiej w Kazimierzu, gdy pasterz diecezji dał do zrozumienia, że powierzyłby mu inną placówkę, ksiądz Tadeusz Sypniewski w 1937r. poprosił o zmianę, mówiąc wyraźnie, że parafia kazimierska jest trudna właśnie z powodu obecności zakonników. Powoduje to, że proboszcz nie ma niepodzielnego kontaktu z parafianami. Sprawiedliwie jednak ksiądz Sypniewski podkreślał, że księża misjonarze nieśli mu zawsze chętną pomoc w duszpasterstwie. Po rezygnacji z prowadzenia parafii Księża Misjonarze pozostali przy prowadzeniu szkoły dla chłopców na poziomie szkoły średniej, spełniającej rolę Niższego Seminarium Duchownego, pozostającego pod protektoratem władzy diecezjalnej. Dzięki roztropnie prowadzonemu gospodarstwu, utrzymywali w swojej szkole kilkudziesięciu uczniów, za niewysoką opłatą 50 zł miesięcznie. Kiedy zaś konieczne stawały się poważniejsze prace przy zespole zabudowań klasztornych, uciekali się o pomoc nie tylko do wiernych parafii kazimierskiej, której zawsze w pewien sposób służyli, ale także do najbliższych dekanatów, konińskiego i słupeckiego, w których za zgodą biskupa diecezji, mogli przeprowadzać kwestę. Korzystali także z pomocy zagranicznej, zwłaszcza z Holandii, skąd zgromadzenie się wywodziło. Świątynia parafialna, dzięki trosce proboszczów lat międzywojennych, nie stwarzała potrzeby większych remontów, jak to stwierdził w 1925r., wizytując parafię, biskup Władysław Krynicki. Jedyną większą przy niej pracą były, rozpoczęte już w 1934r. przygotowania do generalnego remontu wieży kościelnej i pokrycia jej blachą miedzianą. Wyposażenie kościoła we wszystko, co potrzebne do należytego sprawowania liturgii, było, jak to wynika ze sporządzonych w 1923r. i 1937r. inwentarzy, należyte. Niemałą zasługę w tym względzie miał ksiądz Tadeusz Sypniewski. W parafii obchodzono trzy odpusty: Matki Bożej Różańcowej, Św. Marcina oraz rocznicę poświęcenia kościoła obchodzoną w niedzielę po święcie Narodzenia Matki Bożej. Szczególną cześć odbierał jednak obraz Matki Bożej znajdujący się w głównym ołtarzu, od dawna czczony, jako łaskami kościele parafialnym w dalszym ciągu istniało Bractwo Różańcowe. W życiu religijnym, kultywując dawne tradycje, brały też udział stowarzyszenia zawodowe. Wspomnieć tu zwłaszcza należy, że najliczniejszy w Kazimierzu Biskupim cech szewski obrał sobie wówczas za patronów Pięciu Braci Polaków. W tym czasie doszło też do drobnej korekty obszaru parafii Kazimierz Biskupi na granicy z parafią Kleczew, przez przyłączenie do tej ostatniej osady Biało Bród (Białobród), składającej się z kilku gospodarstwo. Powstały one na terenie majątku Kazimierz i znajdowały się w bezpośredniej bliskości Kleczewa, należąc do parafii kazimierskiej. Dokonał jej 29 października 1930r., za zgodą księdza Sypniewskiego i po konsultacji z proboszczem kleczewskim Feliksem Gałeckim oraz kapitułą katedralną włocławską, ordynariusz biskup Karol Mieczysław Radoński. Pod koniec zatem tego okresu, okręg parafialny, poza Kazimierzem Biskupim, tworzyły miejscowości: Białobród Folwark, Bieniszew, Bochlewo - Nowa Kolonia, Bochlewo - Stara Kolonia, Bochlewo - Wieś, Daninowo Kolonia, Dębówka Kolonia, Jóźwin Folwark, Jóźwin Kolonia, Kamienica Folwark, Kamienica Kolonia, Kozarzew Folwark, Kozarzew Wieś, Kozarzewek Kolonia, Kozarzewek Wieś, Mokra, Nieświastów Duża Kolonia, Nieświastów Mała Kolonia, Nieświastów Folwark, Radwaniec Kolonia, Skiby Folwark, Sowia Góra, Solnica, Stanisławów Kolonia, Tokarki Kolonia A, Tokarki Kolonia B, Tokarki Wieś, Trzykopce, Winnica. Pięknie położony w lesie bieniszewskim pokamedulski kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny oczekiwał także na powrót eremitów. Nastąpiło to w końcu lat 30-tych, kiedy to restytuowano skasowany w 1819r. klasztor kamedułów. Starania eremitów kamedulskich o powrót trwały od 1919r. przez, blisko osiemnaście lat. Na przeszkodzie stał albo brak zakonników polskiego pochodzenia, albo problem prawnego uregulowania własności kościoła bieniszewskiego. W swych zabiegach o wskrzeszenie i odbudowę zamarłej pustelni spotkali się z życzliwym poparciem proboszczów kazimierskich (A. Niteckiego i T. Sypniewskiego) oraz kolatora parafii, a równocześnie właściciela Bieniszewa, Stanisława Mańkowskiego. Ten ostatni, licząc się zapewne z powrotem pierwszy, właścicieli, przeprowadził w latach 1929 - 1930 niezbędne remonty przy świątyni bieniszewskiej, odbudował i pokrył blachą miedzianą jedną z wież kościoła oraz sprawił nowe metalowe okna. W 1936r., na krótko przed swoją śmiercią, zdążył prawnie przekazać świątynię bieniszewską kamedułom na własność. Z ponownym osiedleniem się zakonników w białych habitach, które nastąpiło 2 czerwca 1937r., życie religijne kapłanów i parafii kazimierskiej zyskało nowe impulsy w postaci ożywionego kultu Matki Bożej Pocieszenia, zainaugurowanego już 8 września 1937r. uroczystym wprowadzeniem odnowionego obrazu Pięciu Braci Męczenników oraz ducha pokuty i kontemplacji. W 1937 r. odszedł z parafii ksiądz Tadeusz Sypniewski. Na jego miejsce mianowany został proboszczem ksiądz Ferdynand Cichocki. Podjął on między innymi, zabiegi wokół wybudowania w Kazimierzu Biskupim Domu Parafialnego. Zaczął gromadzić na ten cel fundusze oraz uzyskał od gminy odpowiednie miejsce, na którym dom ten miał stanąć. Realizację tego ośrodka życia religijnego parafii udaremnił wybuch wojny światowej w 1939r. Lata wojny i okupacji hitlerowskiej (1939 - 1945) boleśnie dotknęły parafię i jej duchowieństwo. Proboszcz ksiądz Ferdynand Cichocki, aresztowany 26 lipca 1940r. poniósł śmierć w Dachau 12 lipca 1942r. Tego samego dnia co proboszcz, zostali aresztowani kameduli z Bieniszawa, z których obóz koncentracyjny przeżył jedynie Florian Niedźwiadek. Podobny los nie ominął także Misjonarzy Św. Rodziny.

Ojciec przełożony w klasztorze dominikanów: opat: Persona numer 1 w klasztorze: Przełożony klasztoru w niektórych zakonach: opat: Przełożony klasztoru: opat:

- Klasztor musiałam opuścić wczesnym świtem, żeby nikt nie widział. I tak jestem przez współsiostry potępiona. Dla nich wystąpienie z zakonu to zdrada - opowiada była zakonnica. Historia 1: - Byłam w zakonie kontemplacyjnym, czyli w takim, gdzie większą część dnia się medytuje, rozważa i modli. To były piękne chwile. Wyciszyłam się, poznałam samą siebie. Po kilku tygodnia zdecydowałam jednak, że zakonnicą nie będę. Nie podobały mi się te sztuczne gesty, nadmierna życzliwość, nieschodzące z ust uśmiechy. To "coś" ciągnęło mnie do świata zewnętrznego. Nie było mi łatwo odejść, bo wystąpienie z zakonu, nie mając nawet ślubów, jest bardziej potępiane przez społeczeństwo niż rozwód, zdrada, przemoc. Gdy zrzucasz welon zakonny, możesz liczyć się do końca życia z tym, że będziesz wytykana, a za plecami będziesz słyszeć: "To jest ta gorsza".Historia 2: - Jako nastolatka udzielałam się mocno w życie mojej parafii. Współorganizowałam schole, oazy, pielgrzymki, śpiewałam w chórze kościelnym. Pochodzę z bardzo religijnej rodziny. Gdy zakomunikowałam bliskim, że będę zakonnicą, cieszyli się. Po paru tygodniach pobytu za klasztornymi murami wiedziałam, że to nie dla mnie. Jestem spokojna, ale ten spokój w klasztorze przerażał mnie. Lubię, jak wokół mnie dużo się dzieje, lubię załatwiać, działać, organizować. Tego mi brakowało. Gdy się pakowałam, jeden z kleryków powiedział mi, że o osobach, które odchodzą z seminarium, mówi się, jak o umarłych. Współsiostry mówiły mi, że zdradziłam Boga, zmarnowałam swoje powołanie, a skoro tak, to zmarnuję całe życie. Klasztor musiałam opuścić wczesnym świtem, żeby nikt nie widział. Od odejścia z seminarium minęły cztery lata. Rodzina pogodziła się z moją decyzją. Teraz jestem szczęśliwą mężatką. Niedługo na świat przyjdzie nasze pierwsze 3: - Krótko przed ślubami zakonnymi, zrezygnowałam. Wstyd przyznać, ale wiedziałam, że nie mogę do końca żyć w czystości. Popęd seksualny był większy. Oficjalną przyczyną było jednak to, że czuję, że nie mam powołania. Nie miałam wyrzutów, gdy odchodziłam. Teraz mam chłopaka, planujemy ślub. Wie o mojej przeszłości. Tyle, że on chodzi do kościoła, ja - nie. Potrzebuję czasu na to, żeby móc do niego każda kobieta, która decyduje się wstąpić do zakonu, jest pewna swojego wyboru. Po to jest czas do ślubów wieczystych czy pobyt w seminarium, żeby się przekonać co do słuszności (czy niesłuszności) wyboru tej drogi życiowej i ewentualnie ją zmienić. Zmienić znaczy także: Tragedia pod Golubiem. Zginęły dwie osoby [zdjęcia]Jedne kobiety zjawiają się tutaj z powołania albo zdaje im się, że to powołanie. Nie brakuje jednak "kandydatek" na siostry, które wstępują do klasztoru z ciekawości. Często już podczas postulatu, czyli w okresie pierwszego etapu pobytu w zakonie, przekonują się, że to nie dla nich. Rezygnacja po paru latach może wynikać z tego, że osoba zaczynała mieć wątpliwości już wcześniej, ale sama siebie oszukiwała, że ma Czasami Bóg wzywa osobę do zakonu, by nauczyć ją czegoś i odejście wcale nie znaczy, że jesteśmy do niczego - piszą na jednym z forów niedoszłe powstał w oparciu o wypowiedzi z forów internetowych, pytanie - rozmowa z Magdaleną Mateją.

. 140 416 363 372 242 93 17 64

przełożony klasztoru w niektórych zakonach